PowerEn به عنوان یک مرجع تخصصی برای مهندسی برق قدرت وظیفه خود می داند در زمینه آگهی رسانی و سعی در کاهش تلفات مرگ و میر و یا نقص عضو در حوزه برق قدم بردارد، چرا که بسیاری از حوادث ناگوار نه به دلیل حرفه ای نبودن تکنسین و یا مهندس مربوطه بلکه به خاطر عدم آشنایی با اصول ایمنی در برق رخ می دهند.

افراد زیادی در کشورمان هستند که روزانه برای خدمت به ما و تامین برق مصرفی جان خود را به خطر می اندازند تا بتوانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند به همین دلیل آگاهی بخشی امری ضروری از سوی رسانه های فرهنگی فعال در حوزه برق می باشد.

متاسفانه به دفعات دیده شده که افراد تحصیل کرده با ساده ترین تجهیزات ایمنی نیز آشنا نیستند و از آن بدتر استفاده از آنها را حمل بر کم تجربه بودن و سواد کم حرفه ای گری می دادند!.

خطرات جدی برق‌گرفتگی همیشه برای کسانی اتفاق می افتد که تصور می کنند هیچگاه دچار برق‌گرفتگی نخواهند شد!.

برق گرفتگی چیست

در حالت شوک الکتریکی یا برق گرفتگی، گذشتن جریان الکتریکی از تن آدم باعث دریافت درد یا آسیب دیدگی در تن می شود. اگر خوش بخت بوده باشید گستره فرو گرفتگی به دریافت خارش یا لرزش بسنده می کند. اما زمانی که در حال کار کردن بر روی خطوط فشار قوی هستیم، نشانه‌ها فره گرفتگی می توانند خیلی جدی تر باشند بگونه‌ای که درد، کم ارزش‌ترین آن‌ها به‌شمار می آید.

شناسایی گذرگردش از تن به عامل‌های گوناگونی مانند ولتاژ، گردش، زمان گذر گردش، راه گردش در تن، بسامد و… بستگی دارد. اما روی هم رفته آستانه شناسایی برای گردش DC، اگر از دست بگذرد بین 5 تا 10 میلی آمپر و برای گردش AC با فرکانس ۶۰ هرتز بین 1 تا 10 میلی‌آمپر است.

تأثیر بر روی دستگاه عصبی

مسئله دیگر عبور جریان الکتریکی از بدن که می توان آن را مهلکترین اثر برق گرفتگی بر روی بدن دانست، تأثیر آن بر روی سیستم عصبی است. منظور از سیستم عصبی، شبکه ی بین سلول های عصبی یا همان نرون هاست، که وظیفه آن‌ها تنظیم فرایندهایی است که در اعضای بدن انجام می پذیرد. از جمله بخش های مهم سیستم عصبی می توان از مغز، نخاع و سلول های حسی بدن را نام برد.

ارتباط بین سلول های عصبی به وسیله جریان الکتریکی انجام می پذیرد. این سلول ها برای برقراری ارتباط از سیگنال های الکتریکی با جریان و ولتاژ بسیار پایین استفاده می کنند. به وسیله این سیگنال ها دستور از سیستم عصبی به قسمت های مختلف بدن مانند ماهیچه ها یا غده درون‌ریز می رسد. حال اگر جریان برق در بدن یک موجود زنده به اندازه کافی زیاد باشد، سیگنال های الکتریکی فرستاده شده به وسیله مغز را خنثی خواهد کرد، بنابراین از ایجاد عکس العمل در بدن مصدوم جلوگیری خواهد کرد. همچنین عبور جریان الکتریکی از رگهای عصبی موجب به وجود آمدن حرکات غیرارادی در بدن مصدوم خواهد شد به طوری که مصدوم نمی تواند هیچ اقدامی در مدت برق گرفتگی انجام دهد. این حالت زمانی که مصدوم هادی برق دار را در دست خود گرفته، می تواند خیلی خطرناک تر باشد چراکه ماهیچه های قرار گرفته بر روی ساعد که مسئول خم کردن انگشتان هستند از ماهیچه هایی که مسئول صاف کردن انگشت ها هستند قوی ترند. هنگام برق گرفتگی هر دونوع ماهیچه تلاش می کنند تا منقبض شوند اما در این حالت به علت قوی تر بودن ماهیچه های خم کننده پیروزی با آنهاست. اتفاقی که در این لحظه رخ می دهد این است که دست با تمام قوا مشت می شود، اگر زمانی که این اتفاق رخ می دهد هادی حامل جریان در کف دست مصدوم باشد، با مشت شدن دست هادی به دست چسبیده و هدایت الکتریکی بهتر برقرار خواهد شد. این رخداد ممکن است موقعیت مصدوم را بیش از پیش خطرناک کند. باید به این نکته اشاره کرد که در این حالت رها کردن هادی برای مصدوم غیرممکن است.

افرادی که تجربه برق گرفتگی دارند احتمالاً با تشنج های به وجود آمده در این حالت آشنا هستند. این تشنج ها تنها در حالتی از بین خواهند رفت که عبور جریان از بدن متوقف شود. البته حتی پس از قطع برق نیز تا مدتی کنترل بعضی ماهیچه ها برای مصدوم غیرممکن است و همچنین عملکرد انتقال دهنده های عصبی تا مدتی مختل خواهد شد. از این قابلیت برای ساخت سلاح های بی حرکت‌کننده استفاده می شود.

اثرات عبور جریان الکتریکی در بدن تنها به ماهیچه های حرکتی بدن محدود نمی شود. قلب و شش ها دارای دیافراگم ها یا دریچه هایی هستند که عملکرد آن‌ها را کنترل می کند. با عبور جریان از بدن سیگنال های الکتریکی مغز برای این ماهیچه ها خنثی خواهد شد و بدین ترتیب این ماهیچه ها دچار عارضه “fibrillation” یا انقباض بی نظم عضلانی خواهد شد (در صورت AC بودن جریان). در این حالت قلب با سرعت بیشتر و با فشار کمتری می تپد به طوری که نمی تواند عمل رساندن خون به قسمت های حساس بدن را انجام دهد. در هر حال نتیجه یک برق گرفتگی با شدت بالا، چه ایست قلبی باشد و چه خفگی مرگبار خواهد بود.

جریان الکتریکی از جهت نوع AC یا DC نیز می تواند آثار متفاوتی بر روی بدن داشته باشد. جریان DC همواره دارای مقداری ثابت است این خاصیت جریان DC می تواند موجب شود مصدوم در هنگام برق گرفتگی کاملاً فلج شود. بر عکس در جریان AC به خاطر تغییرات دائمی در بین هر سیکل، امکان فرار از حالت بی حرکت شدن بیشتر است. بنابراین از نظر بی حرکت‌کنندگی جریان DC از AC خطرناک تر است. اما تأثیرات جریان AC بر روی قلب می تواند مرگبارتر باشد چراکه جریان AC به راحتی قلب را دچار حالت ضربان نامنظم (fibrillation) می کند و این در حالی است که جریان DC تنها موجب ایست قلبی می شود. در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که امکان بازگشت برای قلبی که دچار ایست شده باشد از قلبی که دچار ضربان نامنظم شده باشد بیشتر است.

اگر دچار برق‌گرفتگی شویم

فرض کنید همسر شما در حال شستشوی دیوار آشپزخانه است که ناگهان مقداری آب به داخل یکی از پریزها نفوذ و همسرتان دچار برق گرفتگی می شود. رنگ او پریده و بسیار وحشت زده است. در این زمان چه می کنید؟

بسیاری از افراد هنگام نظافت و شستشوی آشپزخانه یا نصب لوستر دچار برق گرفتگی می شوند. در این زمان، بهترین اقدام آن است که بلافاصله برق را از کنتور قطع کنید.

اگر هم به کنتور دسترسی ندارید، سعی کنید به مصدوم نزدیک شوید و او را با اشیای خشک و ابزار نارسایی چون چوب یا پلاستیک از منبع برق جدا کنید. اگر هنگام نزدیک شدن به مصدوم احساس مور مور شدن و قلقلک در پاها کردید، بلافاصله بایستید.

این حس به شما علامت می دهد که شما روی زمین پر الکتریسیته هستید و جریان برق از یک پای شما وارد شده و از پای دیگر خارج می شود. در این زمان آرامش خود را حفظ کنید و فوری یک پای خود را از روی زمین بلند کرده، بچرخید و برگردید تا از این محیط خارج شوید.

برق گرفتگی وقتی اتفاق می افتد که برق مسیر رفت و برگشت داشته باشد. در این مواقع فرد یا باید روی یک پا بایستد یا ۲ پا را کامل به هم چسبانده تا در صورت ورود برق راهی برای خروج آن نباشد و خطر به حداقل رسد.

خطرناک ترین حالت برق گرفتگی زمانی است که جریان برق از یک دست وارد و از دست دیگر خارج شود. در این هنگام جریان برق از قلب و ریه گذشته و می تواند باعث از کار افتادن این اعضا و در نهایت منجر به مرگ شود.

چه باید کرد؟

1 ـ با توجه به موارد ایمنی ذکر شده، مصدوم را از جریان برق جدا کنید.

2 ـ تعداد تنفس و نبض مصدوم را شمارش کنید و اگر نفس نداشت به او تنفس مصنوعی دهید و بلافاصله با 115 تماس بگیرید.

3 ـ امکان دارد مصدوم با علائمی چون رنگ پریدگی، سرگیجه، رخوت، کاهش تعداد تنفس و ضربان قلب، دچار شوک شود. بنابراین فوری او را به پشت بخوابانید و پاهای او را 20 سانتی متر (یک وجب) بالاتر از سطح بدنش قرار دهید و او را با یک پتو بپوشانید تا اتلاف گرمای بدن به حداقل رسد.

4 ـ گاهی برق گرفتگی با سوختگی همراه است. اگر سوختگی سطحی بود، موضع را با آب خنک شستشو داده و پانسمان کنید، اما اگر سوختگی عمیق بود، مصدوم را بلافاصله به مراکز درمانی برسانید.

خطر برق گرفتگی در بدن مرطوب یک میلیون بار بیشتر از بدن خشک است. اگر با برق سرو کار دارید، دمپایی یا کفش هایی با عایق خشک بپوشید و سعی کنید هیچ قسمتی از بدن تان به طور مستقیم با زمین در تماس نباشد. با دست مرطوب و خیس به کلید، پریز و وسایل برقی دست نزنید و هنگام نظافت مراقب باشید تا آب به تجهیزات برقــی و کنتـــــور پاشیــده نشود.

راستی! برای دريافت مطالب جديد در پیج اینستاگرم PowreEn عضو شويد.